Giới Thiệu

Trong bối cảnh thị trường tràn ngập các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe và điều trị bệnh, người tiêu dùng thường nhầm lẫn giữa thực phẩm chức năng và thuốc. Việc hiểu rõ bản chất, mục đích và quy trình kiểm định sẽ giúp bạn sử dụng đúng sản phẩm, đạt hiệu quả cao và đảm bảo an toàn sức khỏe.

Khái Quát Về Thuốc Và Thực Phẩm Chức Năng

Đầu tiên, hãy cùng đi qua một vài thông tin cơ bản về thuốc và thực phẩm chức năng nhé.

Thuốc là gì?

Thuốc là sản phẩm chứa dược chất hoặc dược liệu được điều chế với mục tiêu phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị, làm giảm triệu chứng hoặc điều chỉnh hoạt động sinh lý của cơ thể. Tùy theo nguồn gốc và công dụng, thuốc có thể được phân loại thành thuốc tân dược, thuốc cổ truyền, thuốc từ dược liệu, vắc xin hoặc các sản phẩm sinh học khác.

Thực phẩm chức năng là gì?

Thực phẩm chức năng đóng vai trò hỗ trợ cơ thể hoạt động hiệu quả hơn, góp phần tăng cường sức khỏe, nâng cao sức đề kháng và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Trên thị trường hiện nay, thực phẩm chức năng được chia thành nhiều nhóm như:

• Thực phẩm bổ sung: Cung cấp thêm các vi chất dinh dưỡng có lợi như vitamin, khoáng chất, axit béo, axit amin, enzyme, lợi khuẩn (probiotic), chất xơ hòa tan (prebiotic) và các hoạt chất sinh học khác.

• Thực phẩm bảo vệ sức khỏe: Được bào chế dưới nhiều hình thức như viên nén, viên nang, bột, lỏng,… với thành phần đa dạng gồm vitamin, khoáng chất, enzyme, lợi khuẩn và các hoạt chất sinh học từ thiên nhiên.

• Thực phẩm dinh dưỡng y học: Loại thực phẩm chuyên biệt dành cho người bệnh, được sử dụng theo chỉ định và dưới sự theo dõi của chuyên gia y tế nhằm hỗ trợ chế độ ăn điều trị.

• Thực phẩm cho chế độ ăn đặc biệt: Phù hợp với các nhóm người có nhu cầu dinh dưỡng riêng như người cao tuổi, người ăn kiêng hoặc mắc bệnh lý đặc thù. Những sản phẩm này được sản xuất theo công thức đặc biệt và phải có thành phần khác biệt rõ ràng so với thực phẩm thông thường, tuân theo hướng dẫn của Codex quốc tế.

So Sánh Giữa Thuốc Và Thực Phẩm Chức Năng

Tưởng chừng giống nhau nhưng thuốc và thực phẩm chức năng khác nhau rất nhiều đó, cùng xem qua bảng phân tích dưới đây để hiểu rõ sự khác biệt nhé.

Cách Phân Biệt Thuốc Và Thực Phẩm Chức Năng

Cụ thể hơn, hãy cùng tham khảo cách phân biệt 2 loại sản phẩm này với hướng dẫn chi tiết dưới đây:

Cách nhận biết sản phẩm là thuốc

Để xác định một sản phẩm có phải là thuốc hay không, bạn cần quan sát kỹ số đăng ký (SDK) được in trên bao bì. Ví dụ, nếu trên bao bì có ghi: V…-1500-18, thì có thể hiểu như sau:

• V… là ký hiệu phân loại thuốc. Chẳng hạn: VN là thuốc nhập khẩu, VS hoặc VD là thuốc sản xuất trong nước.

• 1500 là số thứ tự đăng ký do Cục Quản lý Dược cấp.

• 18 là năm đăng ký (ví dụ: năm 2018).

Ngoài ra, nếu thấy ký hiệu GC-XXXX-XX, thì đây là mã đăng ký của thuốc gia công.

Cách nhận biết thực phẩm chức năng

Trên bao bì của các sản phẩm thực phẩm chức năng thường có ghi số công bố tiêu chuẩn (SCBTC) kèm theo năm cấp và cơ quan cấp phép, ví dụ: YT-CNTC. Thông tin này đi cùng với cụm từ như: “Thực phẩm bảo vệ sức khỏe”, “Thực phẩm bổ sung”, hoặc “Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”.

Trong đó:

• YT-CNTC thể hiện đây là sản phẩm đã được Bộ Y tế (hoặc Cục Vệ sinh an toàn thực phẩm) cấp phép.

• Sở Y tế-CNTC là mã số cho các sản phẩm được quản lý và cấp phép bởi Sở Y tế địa phương.

Những Điều Cần Lưu Ý Khi Sử Dụng Thuốc Và Thực Phẩm Chức Năng

Dưới đây là những lưu ý quan trọng bạn nên ghi nhớ để tránh những rủi ro không mong muốn.

Những điều quan trọng khi dùng thuốc

Khi sử dụng thuốc, bạn cần hiểu rõ cách dùng phù hợp với từng loại, ví dụ: uống trực tiếp, đặt dưới lưỡi, nhai rồi nuốt, xịt qua đường hô hấp, bôi ngoài da hoặc đặt vào hậu môn,… Trước khi dùng, hãy đọc kỹ thông tin trên nhãn thuốc, bao gồm liều lượng, ngày hết hạn, chỉ định điều trị, các trường hợp cần tránh sử dụng và những tác dụng phụ có thể gặp. Một số thuốc có thể gây buồn ngủ, vì vậy cần thận trọng nếu bạn chuẩn bị lái xe hoặc vận hành máy móc.

Không nên tự ý dùng nhiều loại thuốc cùng lúc nếu chưa có sự tư vấn từ bác sĩ, vì việc kết hợp thuốc sai cách có thể gây ra các tương tác nguy hiểm. Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú chỉ nên dùng thuốc khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ, bởi một số hoạt chất trong thuốc có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thai nhi hoặc em bé.

Hãy thường xuyên kiểm tra hạn sử dụng và loại bỏ những thuốc đã hết hạn hoặc có dấu hiệu hư hỏng. Thuốc nên được bảo quản đúng cách: tránh nơi có ánh nắng trực tiếp, giữ ở nơi khô ráo và ngoài tầm với của trẻ em. Một số loại còn yêu cầu bảo quản lạnh, vì vậy hãy tuân thủ đúng hướng dẫn.

Hầu hết các loại thuốc viên cần được nuốt nguyên viên với nước. Tránh nghiền hoặc bẻ nhỏ nếu không có hướng dẫn cụ thể từ chuyên gia y tế. Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như phát ban, ngứa, hoặc khó thở sau khi dùng thuốc, hãy ngừng sử dụng ngay và đến cơ sở y tế để được hỗ trợ kịp thời.

Những điều cần cân nhắc trước khi sử dụng thực phẩm chức năng

Khi sức khỏe đang ổn định, việc bổ sung thực phẩm chức năng là không cần thiết. Lạm dụng có thể dẫn đến những ảnh hưởng không mong muốn đối với cơ thể. Trước khi sử dụng, bạn nên đánh giá kỹ lưỡng lợi ích và rủi ro. Đôi khi, chế độ ăn hàng ngày hoàn toàn có thể cung cấp đầy đủ dưỡng chất mà không cần thêm sản phẩm bổ sung.

Nếu muốn thử sử dụng, hãy bắt đầu với liều thấp để cơ thể làm quen, giảm thiểu nguy cơ phản ứng phụ. Không nên dùng thực phẩm chức năng trong thời gian dài một cách liên tục. Hãy ưu tiên cải thiện chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh để tăng cường sức khỏe bền vững hơn.

Tìm hiểu kỹ thành phần sản phẩm, so sánh với các thương hiệu khác để lựa chọn phù hợp nhất với nhu cầu và tình trạng sức khỏe của bạn. Trước khi mua, đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và thông tin trên nhãn sản phẩm, đảm bảo sản phẩm không chứa thành phần gây dị ứng hoặc có hại cho sức khỏe. Nếu cơ thể có bất kỳ phản ứng tiêu cực nào sau khi sử dụng, hãy nhanh chóng liên hệ với bác sĩ hoặc cơ sở y tế gần nhất để được kiểm tra và xử lý kịp thời.

FAQs Về Cách Phân Biệt Thực Phẩm Chức Năng Với Thuốc

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp giúp bạn hiểu rõ hơn về sự khác biệt giữa hai loại sản phẩm này.

Thực phẩm chức năng có thể dùng cùng lúc với thuốc điều trị không?

Đa phần có thể kết hợp, nhưng cần kiểm tra kỹ thành phần (ví dụ: một số thảo dược có thể làm thay đổi chuyển hóa thuốc). Luôn hỏi ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi dùng chung.

Thời điểm uống thực phẩm chức năng và thuốc có cần phân biệt không?

Nhiều thực phẩm chức năng nên dùng sau ăn để hấp thu tốt hơn, trong khi thuốc có thể yêu cầu uống lúc đói hoặc đúng giờ. Việc tách khoảng 1–2 giờ giữa hai loại sẽ giảm nguy cơ tương tác.

Làm sao biết liều lượng TPCN đang dùng đã đủ hay chưa?

Dựa vào hướng dẫn trên nhãn, so sánh với nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị hằng ngày. Nếu có thắc mắc, nên nhờ chuyên gia dinh dưỡng đánh giá.

Ai nên thận trọng khi dùng thực phẩm chức năng?

Người có bệnh mạn tính (tiểu đường, tim mạch), đang dùng thuốc theo toa, phụ nữ mang thai, trẻ em và người già cần tư vấn y tế trước khi dùng.

Có cần nghỉ “khoảng trống” giữa các đợt dùng thực phẩm chức năng?

Nên có chu kỳ (ví dụ: dùng 2–3 tháng, nghỉ 1 tháng) để cơ thể không bị phụ thuộc, đồng thời đánh giá lại hiệu quả trước khi tiếp tục.